10 juni, Ondertussen in Tromsø, door Jaap
Na een paar dagen in Tromsø vinden Fred en ik soepel onze weg. S ochtends naar het Riso cafe voor ontbijt, waar voormalige Vikings, omgevormd tot zachtmoedige hipsters, voortreffelijke capuccinos met next level barrista kunst serveren en omelette met honing op toast, ja inderdaad. Geen van beide lijken een sterke Noorse oosprong te hebben, we zien heel veel sterke lokale Noorse cultuur, maar dit is er ondertussen ook allemaal in Tromsø. Hoe dan ook, we blijven wat hangen en slenteren dan wat door het centrum. Een bizarre drumband van dames in de overgang (je moet wat, wij gaan fietsen, zij drummen), gevolgd door vreemd uitgedoste groepjes viert iets dat met de roeivereniging te maken heeft. Wat later zien we de groepjes terug in roeiboten die een wedstrijdje uit de haven gaan doen. Er kijken zo’n man of vijftig naar, niet duidelijk is waarom. Na wat boodschappen trek ik me terug voor mn slaapmiddag. Fred maakt mooie plaatjes, zelfs met zon erbij. S Avonds komen we terecht in het Biff Huset aan de kade, waar goed vlees wordt geserveerd, maar vooral heel veel en verschillend bier. Een Zweed die zn orientatie al behoorlijk kwijt is probeert een gesprek aan te gaan maar de woorden willen in het Engels maar niet komen. Soms komt er ineens een woord op dat hij zocht maar dan is de zin waarin het thuis hoorde allang voorbij. Hij is uit Stockholm naar Tromsø gekomen omdat hij zn leven een nieuwe wending moest geven. Hij lijkt lekker op weg. Even later schuiven twee oudere echtparen, of drie mannen en twee vrouwen, er kan hier vast van alles boven de poolcirkel, aan. Een van de mannen heeft een geel briefje mee. Hij legt me uit dat daar de biersoorten op staan die hij gister had, hij krijgt nu een nieuw plankje met vijf kleine glazen verschillende bieren. We vragen hem, zo maar, of Noorwegen deel is van Europa. We fietsen per slot heel Europa door deze zomer, van noord naar zuid. Waar gaat Europa eigenlijk over? Yes ofcourse, zegt de man. Maar onmiddellijk laat hij erop volgen, meer met handgebaren dan met woorden: maar dan wel erg aan de rand. Of misschien: niet helemaal. In ieder geval: op onze eigen manier. Verder komen we niet, het bier is op en het vijftal gaat naar boven om te eten. Wat zou dat zijn, dat deel willen uitmaken van Europa maar toch niet? Noorwegen is geen lid van de EU, twee keer in de jaren zestig stelde Frankrijk een veto (!) en in 1972 en 1994 stemde de bevolking zelf tegen. Noorwegen is wel lid van de Europese Economische Ruimte, heeft toegang tot de interne markt, betaalt daarvoor en neemt alle relevante wetgeving over. Noorwegen is ook een Schengen land. In alles deel van de EU, maar geen lid. Een deal die de Engelsen eigenlijk ook wel willen behalve dat Noorwegen het al heeft en Engeland geen deal wil die een ander al heeft. Wat verklaard dit aan de rand willen staan, een been erin, het ander erbuiten? Gaat het om een heel basaal gevoel van tribale identiteit vertaald naar een recent fenomeen als nationaliteit?
Vanmorgen in het Poolmuseum krijgen we mogelijk een begin van een verklaring. Wat een bijzonder museum, waar het poolleven dat wordt ontdekt wordt uitgestald. Met Willem Barentsz, die Spitsbergen (Svalbard in het Noors) heeft ontdekt, met een prachtige kaart uit 1598 die nav zijn reizen is gemaakt (met, jawel, de ‘Noort Caep’ al genoemd). Met natuurlijk Fritjov Nansen en Roald Amundsen, de vermaarde poolreizigers. De onvoorstelbare moed die deze mannen hadden, de hardheid om ellende te verduren (lig ik daar met mn bronchitisje een beetje te zwoegen), de wetenschappelijkheid om te ontdekken en vast te stellen, heel indrukwekkend. En met een grote ruimte gewijd aan de vangst van zeehonden. Als brave Hollanders van de 21e eeuw bekruipt ons een wat ingewikkeld gevoel, ja het was heroisch dat leven in de Noord, maar deze uitgebreide uitleg met foto’s waarom het belangrijk was om de baby zeeleuwtjes binnen vier weken dood te knuppelen omdat de vacht dan nog mooi wit was, is dat nog van deze tijd? Niets van onze gevoeligheden vinden we terug in de tentoonstelling. Wel deze tekst in een Engels folder: “Conditions changed drastically in the 1970s when severe restrictions were imposed by the Norwegian state through the need for hunting licenses and international agreements. Strong conservation lobbies turned the public opinion against sealing in the 1970s and the EEC prohibited the sealskins in 1973.” De EU heeft de Noren, althans een deel van hen, een way of life afgepakt. Zou dat het zijn? We zullen de komende weken verder vragen, we hebben de tijd. Morgen gelukkig weer fietsen. De heroiek van de poolreizigers duldt geen getreuzel meer!
